Del 5: Fra Klaksvík til Tórshavn – via, via, via... Vi kom til Færøyane på ein onsdag og så langt har eg skrive om det vi såg og opplevde onsdag og torsdag. No er vi kome til fredag og denne dagen skulle vi bytte overnattingsstad. Tórshavn neste! Vi valde å ikkje ta kortaste veg:
Javisst, Hirtshals, ikkje København... Du har heilt rett! Elles takk for triveleg tilbakemelding! Ja, det er mange fine stader i verda. Lykke til med å velje frå lista
Veldig stas å gjenoppleve sommeren. Tror vi har lest i samme boken Gjogj, Eidi og Tjørnuvik var alle staselige plasser som jeg regner med vi straks får knallgode beskrivelser av. Mens vi venter; her er jeg i Gjogv. K
Fuglafjørður: Eit triveleg møte Ein liten halvtime frå Klaksvík ligg Fuglafjørður på øya Eysturoy. Her ligg laksemerdane på rad og rekke: Eigentleg var vi litt i tvil om vi skulle ta turen innom denne bygda (som er ganske stor i færøysk målestokk), men vi svingte likevel innom for å sjå om vi ikkje skulle gå oss ein tur. Eit møte med ein triveleg kar saboterte alle planene våre og vi vart ståande å prate med gamleordføraren i byen i godt over ein time. Fuglafjørður stadion Karen vi møtte kom, ifølgje seg sjølv, inn som eit friskt pust inn i ordførarjobben på 80-talet. Vi fekk fortalt at lakseoppdrett på Færøyane ikkje er plaga med lus som i Noreg grunna den store gjennomstrøyminga av sjøvatn i fjordane og sunda, altså stadig tilførsel av friskt sjøvatn frå Atlanteren. Vidare fekk vi høyre litt om oppveksten til mannen. Under krigen hadde dei ikkje hatt mykje å leve av og fiske var nødvendig. Diverre var farane store både ved at tyske ubåter stadig vekk var på tokt, men òg fordi britane hadde minelagt store delar av farvatnet rundt Færøyane. Mannens far mista truleg livet i møte med ei britisk sjømine... At vi var norske, fekk vår ven i svært godt humør. Han sa 'Jeg holder meget av nordmenn!' og fortalde vidare om alle nordmennene som kom til Færøyane som flyktingar under andre verdskrigen. Mange reiste heim etterpå, men det finst den dag i dag etterkomarar av flyktingane som valde å slå seg ned på øygruppa. Fuglafjørður ligg fint til Her skal eg ikkje gjengi heile samtalen, men det var utruleg interessant å høyre om lokale tilhøve fortalt av ein kar som hadde vore med i styre og stell. La oss ta med tre moment til frå samtalen: Først det faktum at kraftleidningar over dei siste åra har vorte flytta frå å gå over vêrharde fjell til å gå i bakken langsmed bilvegane. Dette hadde gjort el-forsyninga sikrare, vart vi fortald. Det andre var at vår pratsame ven kunne fortelje at då det skulle byggjast vegar i bygda Fuglafjørður, valde partiet han representerte å tilby betre bustader til dei som måtte flytte for å gi plass til vegane, men i staden for å berre sende eit brev om det, hadde ein tatt seg tid til å prate med kvar og ein av dei som vart råka av vegbygginga for å høyre kva dei ville og kva som kunne vere ei god løysing i kvart tilfelle. Siste punkt var fordelinga av kongsjorda. Mykje av jorda både i Danmark og på Færøyane hadde vore i kongens eige, men på 1930-talet vart det delvis slutt på dette. Jorda vart delt ut til husmannsplassane for at dei skulle drive jorda vidare. Tanken var at dersom du eig noko, vil du ta meir vare på det enn om du ikkje eig det. Mange jordlappar på Færøyane er i dag i privat eige som følgje av denne kongsjordfordelinga og utifrå det vi kunne sjå var dei godt ivaretekne. Vel, etter rundt ein time med prat og lærdom, fann vi ut at vi kanskje skulle kome oss vidare. Eg har ikkje faktasjekka alt dette, men det var okke som eit interessant og triveleg møte
Gjógv: Ei spesiell naturhamn Namnet på bygda Gjógv må vel vera i slekt med det norske ordet 'juv'. Noko anna kan eg ikkje tenkja meg, men eg er ingen ekspert på nordisk. Kanskje andre veit? Her skal eg la bileta gjere det meste av jobben, for i Gjógv var det fint. Dessutan vart førre innlegg altfor teksttungt. Vi tar en runde i bygda. Gjógv sett frå havet og innover land Gjógv sett frå land ut mot havet Leigebilen, ein Toyota Auris hybrid, på ein typisk færøysk bygdeveg Vi tok oss ein lønsj på hotellet i Gjógv, Gjáargarður. Herifrå er det fin utsikt utover bygda og dei tilbyr òg ein betre middag for dei som skulle ha behov for det. Etter lønsjen rusla vi litt opp i fjellsida for å få eit overblikk. Stien var bratt og litt sleip grunna regnet som stadig vasker Færøyane. Om Vårherre meinte at han hadde skapt ein flott by på Vestlandet som trenger jamt med reingjering, så må han ha vore minst like fornøgd med denne øygruppa uti Atlanterhavet. Vel, tilbake til stien: Det er i motbakke at ein kjenner det går oppover: Vi kunne berre førestille oss alt livet som fuglefjella har kunne ha bydd på i hekkesesongen: Det einaste overraskande var at det stod ei postkasse som bad oss putte nedpå ein 50-lapp for å gå på stien. Det skal seiast at stien går på dyrka mark, så kanskje er det årsaka. Vel nede i bygda gløtta vi litt på kyrkja: I tillegg var vi bortom minnesmerket over dei frå Gjógv som har mista livet på havet. Rundt statuen stod det plakatar med ei lang rekke namn. Havet gir og havet tar: Eg mistenkjer at herren har spegla fotografiet – eller at nokon har ommøblert i landskapet – fordi då dei to ferierande inspektørane såg ned i Gjógvin såg der slik ut: I alle høve, Gjógv var fint og vel verdt visitten. To be continued
Eiði: Tur til Eiðiskollur De 18 øyene det er snakk om er sjølvsagt Færøyane. Han Risin (Risen eller Kjempen) står lengst ute i vatnet og er 75 meter høg. Ho Kellingin (Heksa eller Trollkjerringa) står nærare land og er 73 meter høg. Dei står like ved Eiðiskollur som er 343 m. høgt:
Ein dryg halvtimes køyring frå Gjógv ligg bygda Eiði. På vegen dit var planen om å rusle litt oppover mot toppen av Færøyanes høgste fjell, Slættaratindur, men vi droppa det då det 882 m. høge fjellet ikkje viste seg frå si beste side: Så då vi fem minutt seinare såg dette, fann vi ut at Eiðiskollur er eit bra alternativ ti Slættaratindur. Sjå på dette, då: Som alltid var det ein aldri så liten bakke vi måtte forsere for å kome opp til toppen av Eiðiskollur, 343 m.o.h. Det gjekk fint: Utsikten på veg opp var strålande: Det var rett og slett ein fin dag for fjelltur og sjølv om regnskurene kjem ofte på Færøyane, så var vi heldige denne dagen. På eit tidspunkt gjekk det ei regnskur på kvar side av Eiðiskollur, men vi heldt oss tørre og fine. Nordspissen av Streymoy Slættaratindur i det fjerne – inne i regnskura Utsikt frå Eiðiskollur i retning Gjógv
Tjørnuvik: Ein kort visitt Guideboka, Politikens serie 'Turen går til', er på dansk, skriven av ein danske. Begge inspektørane er svake for høgder og var veldig spente på denne vegen. Det viste seg at nordmenn med høgdeskrekk tydelegvis ikkje har høgdeskrekk samanlikna med danskar. Vegen til Tjørnuvik var heilt fin og gav ikkje noko sus i magen. Risin, Kellingin, Eiðiskollur, stranda og vegen til Tjørnuvik Nemnde guidebok er stort sett nøktern og god. Dessutan er det ikkje ein diger koloss slik som Lonley Planet kan vere. Når det gjeld Tjørnuvik, kan det tenkjast at skildringane i Politikens Turen går til Færøerne ikkje samsvarte heilt med våre inntrykk. Ingen salme av herr Thomas Kingo nådde øyro våre, men misforstå meg rett: Tjørnuvik er ei lita perle. Her var det fint og det er noko med det å sjå utover sjøen. Det skal seiast at vi hadde starta dagen i Klaksvík og hadde framleis nokre mil framom oss før vi kom fram til Tórshavn, så Tjørnuvik fekk kanskje ikkje den merksemda frå oss som bygda truleg fortener. Det er rundt 60 innbyggjarar i Tjørnuvik Det har budd folk i Tjørnuvik sidan vikingtida Kyrkja i Tjørnuvik Guideboka omtaler ein liten butikk i Tjørnuvik som m.a. sel sjal, armband og andre ting. Vi var der etter opningstid, så vi reiste tomhendte derifrå. Same kva guideboka la opp til av førestillingar, så var det fint å bruke litt tid i Tjørnuvik.
Frå Tjørnuvik til Tórshavn Klokka tikka og gjekk. Ho har ikkje så mykje anna å gjere, men kvelden byrja å nærme seg. Vi hadde sett og gjort mykje: Det var med andre ord på tide å køyre til Tórshavn: Vi brukte rundt ein time til den færøyske hovudstaden og vegane var fine. Vårt inntrykk er at vegane generelt sett er kjempefine. Dei er betre enn mange vestlandsvegar eller finnmarksvegar, så kanskje Statens vegvesen eller Samferdsledepartementet burde ta seg ein studietur til Færøyane. Både her og der står det om all den fine maten ein kan ete i Tórshavn. Vel framme surra vi lenge for å finne hotellet (hadde ikkje GPS) og då vi var vel installerte, gjekk vi for det enkle: For alle som lurer, så har dei Burger King i Tórshavn, men vi gjekk for den litt meir ukjente Pizza King. Der fiksa dei ein nydeleg pizza til oss og vi ramla mette og fornøgde opp i senga etterpå.
Jeg likte også Tjørnuvik veldig godt. Utrolig fascinerende med svart strand av lavastein og utsikten til Risin og Kellingin. Da vi var der badet de lokale familiene, det var tross alt sol og 18 grader og sikkert tosifret i havet på en av årets varmeste dager.. Vi konkluderte med at frostmangel nok skal ha sin del av æren for veistandarden. Ingen telehiv. K
Del 6: Tórshavn – den færøyske hovudstaden Det med tett trafikk fekk dei to ferierande inspektørane verkeleg merke. Det var bilar overalt og vi ante sjølvsagt ikkje kvar hotellet vårt låg i dette mylderet av trafikk og trange, einvegskøyrde gater, veiter og smug. På eit tidspunkt var vi i eit veit så smal at sidespeglane nærmast skrapte opp husveggane. Heldigvis kom det ingen imot... Dei neste par innlegga er planlagt å handle om Tórshavn, hovudstaden på Færøyane, og klårt største by med sine rundt 20 000 innbyggjarar. Først eit kort historisk tilbakeblikk:
Tórshavn: Bládjupi gjestehus Kortversjonen: Dette var eit hostell. Standarden er enkel. Ligg unna om du kan. Drivast i lag med Hotel Havn. Ikkje noko å rope hurra for. Ikkje uventa var NRK1 tilgjengeleg på fjernsynet:
Tórshavn: Fisk og anna mat Det er mange stader å ete i Tórshavn. Sidan dei to ferierande inspektørane er nært i slekt med fiskemåsene, gjekk vi for havprodukter. Det har litt å gjere med at fleire av matplassane vi var innom rett og slett var smekkfulle. Etika sushi var kanskje høgdepunktet: Frukostsalen til Hotel Havn blir om kvelden omgjort til ein resturant. Her serverer dei lokal mat servert innafor sjangeren som guideboka kaller 'nynordisk'. Marinert torsk gjekk ned på høgkant: Eit par tips: – Fredag og laurdag er det nok smart å bestille bord. – Opningstider for restaurantane er typisk 1800–2200. Når det gjeld opningstid er det dei som opnar før og held ope lenger. Det står tydelege oppslag på døra, så dettte finn ein ut av.
Selv om Torshavn er den største byen dere besøkte så er det jo litt imponerende å kjøre seg fast Fort gjort tydeligvis, og guideboken sa jo at trafikken var tett så det stemte tydeligvis... Maten ser veldig allright ut der da, så godt dere ikke led noen nød i matveien når dere fant frem
Tórshavn: Tjoðsavn Føroya Cirka 30 minutt frå sentrum å gå ligg nasjonalmuséet. I Tórshavn er det gratis bybussar, så ein må ikkje gå. I tillegg er det fullt mogleg å køyre, men vi tusla bortover. Muséet består av to delar. Vi kom til friluftsdelen først. Denne delen presenterer Hoyvíksgarður som skal vise korleis eit gardsbruk såg ut på 1920-talet. Våningshuset Dette var eit heilt greitt besøk. Vi var heldige med vêret, så vi angra ikkje. Likevel var det besøket til hovudavdelinga, cirka 10 minutts gange unna, som kanskje best presenterer Færøyane. Når det piper i telefonen som en sjøsyk fiolin... I hovudavdelinga på muséet lærte vi litt meir om kampen for færøysk sjølvstende: Uthus og fjøset bak Runer Frå hovudutstillinga på nasjonalmuséet Det er vel verdt å ta turen til denne innandørsutstillinga.
Det er ikkje så lett å få oversikt i ein by som er så trang som Tórshavn. Hovudgata gjennom sentrum går på kvar side av det brune huset litt til høgre i biletet: Sett frå motsatt side: Árstova er forresten ein bra matplass, blir det sagt, men diverre var det smekkfullt der då vi banka på. Vel, neste gong! Tórshavn: Skansin og hamneområdet Ikkje langt unna desse bygningane ligg Skansin som er det gamle festningsverket frå 1580-talet. Dei første 200 åra fungerte festningen som vern mot dei mange sjørøvarane som tidvis herja Færøyane: Skansin ligg fint til med flott utsikt utover mot Nólsoy:
Vi vandra langsmed sjøen i Tórshavn: Konteinerhamna Kart over færøyske forlis ved Island Båthamn ikkje langt unna Tinganes Ein fin dag i hamnebassenget i Tórshavn Tørrdokka på det lokale skipsverftet
Tórshavn: Tinganes Om området skildra på lokalspråket (ganske forståeleg): Tinganes er både historisk og i dag eit maktsentrum. Vi fann både statsministerens kontor og finansdepartementet her: Finansdepartementet, Tinganes i Tórshavn Og ganske riktig: Å gå i dette området var verkeleg som å vere i ei anna verd. Her var det veldig roleg og fredeleg, ein fin atmosfære. Ikkje langt unna Tinganes ligg Havnar kirkja. Ho er frå 1788 og har sidan 1990 vore domkyrkje. Klokka 9, 12, 18 og 20 spelar klokkespelet ein salmemelodi og kvar dag klokka 15 toner denne melodien ut over byen, teksten er av vår eigen Petter Dass: Havnar kirkja, Tórshavn To be continued!
Del 7: Eit lite intermesso: Om vegar og bilbruk Slik eg forstår det, er bil den beste måten å ta seg rundt på Færøyane. @RoadKing, tohjuling må vere herleg – så lenge ein held seg tørr, for landskapet rundt vegane er tidvis rett og slett storslått. Leigebil og tunellpasseringar: Vi leigde bil gjennom eit firma som heiter 62ºN og betalte litt i underkant av tusenlappen per dag for ein Toyota Auris. Inkludert i prisen var 300 DKK for fri tunnellpassering. Det er fleire undersjøiske tunnellar på Færøyane og det kostar 100 kroner per passering (som skal betalast på nærmaste bensinstasjon). Hos 62ºN kan ein altså sleppe unna dette styret ved å betale for fri passering. Brillefint, tenkte vi. Færøyske vegar – standardar Dei to ferierande inspektørane vart positivt overraska over kor god standarden er på færøyske vegar. Dei kan vel delast inn i tre kategoriar: – Tofeltsveg – Enkeltspor med møteplassar – Kjerreveg Kjerra vår takla alle kategoriane over Trass i ei mengde fjell og fjordar, så har færøyingane makta å få til eit vegnett som nok burde få vestlendingar (og andre her på fjellaperøysa som bur i fjord- og fjellnære strok) til å bli blå av misunning. Typisk tofeltsveg (bygdeversjonen): Tofeltsvegen på biletet er ikkje spesielt trafikkert og det finst tofeltsvegar som har langt meir vegskulder enn denne. Dei største vegane (inn/ut av Tórshavn) har rumlefelt i midten. Typisk tofeltsveg (urban versjon): Tórshavn kunne by på nokre lyskryss, men elles er det rundkøyringar eller rett og slett ordinære vegkryss – både med og utan høgreregel. Det var litt vanskeleg å forstå om ein var på ein forkøyrsveg eller ikkje, men eg såg etter om det stod eit vikepliktsskilt (opp-ned trekant) på sidevegane og unngjekk slik å få skraper i lakken. Enkeltspor (bygdeversjonen): På dei vegane der det er plass til berre éi bil i kvar retning, er det møteplassar kvart kjerringkast (ca. 100–200 m). Det fungerer fint. Merk òg at mange av dei gamle tunnellane (ikkje dei undersjøiske, men dei gjennom fjell) berre har éi fil. Der inne er det flust av møteplassar og den eine vegen har forkøyrsrett. Problemet oppstår i møte med buss, då må personbilen inn på møteplassen for der er det ikkje plass til store køyretøy. Enkeltspor (urban versjon): Ja, dette er ein bilveg inne i Tórshavn sentrum. Vi kom uforvarande inn på ein endå smalare veg enn dette. Eg er sikker på at vi instinktiv lente oss vegg frå husveggane på kvar side av oss... Færøyske vegar – trafikkreglar Som nemnd har Færøyane vegar der høgreregelen gjeld (vikeplikt for trafikk frå høgre), det er hovudsakleg i tettbygde strok, og forkøyrsvegar. Stort sett er det veldig lett å orientere seg i trafikkbiletet og det er ikkje så veldig mange vegar å ta feil av (Tórshavn er eit lite unnatak). Godt skilta er det òg. Elles er det danske trafikkreglar som gjeld. Dei skil seg vel knapt frå norske. Det er to generelle fartsgrenser: 50 km/t i tettbygde strok. Sjå etter bygdeskiltet og senk farta (det står ingen 50-soneskilt ved innkøyringa til byar og bygder): Når det kjem eit raudt strek på skrå over bygdeskiltet, betyr det at fartsgrensa er 80 km/t. Somme stader har dei montert opp andre fartsgrenser (60 km/t og 30 km/t). Når det er sagt: Dei fleste ligg eit stykke over fartsgrensa, spesielt i 80-sonane. Eg valde å ligggje i 85–90 km/t (utanfor tettbygde strok) for å unngå å skape kø bak meg og/eller for å halde følgje med trafikken foran meg.
Eit lite tillegg om vegar: Dei aller fleste vegane har fast dekke. Det var nesten ikkje grus å oppdrive. Den einaste grusvegen vi kom over, er den som er bilen står på i førre innlegg.
